Bersih, A. Samad Said, dan Kebenciannya yang Melampau

Dalam kalangan Sasterawan Negara, dua orang tokoh yang sering dibicarakan oleh orang kerana sikap dan perilaku mereka ialah Dato’ Shahnon Ahmad dan Datuk A. Samad Said. Nama Dato’ Abdulah Hussain juga menjadi sorotan orang (kerana novel Interlok), tetapi tidak sehebat kedua-dua Sasterawan Negara itu.

Dato’ Shahnon menjadi begitu kontroversi apabila novelnya yang berjudul Shit diterbitkan pada tahun 1999. Novel satira yang disasarkan kepada mantan PM itu khabarnya tercetak lebih daripada 100,000 naskhah. Kerana novel itu, ada orang yang kurang cerdik meminta gelar Sasterawan Negara dilucutkan daripadanya.

Berbanding dengan Dato’ Shahnon, rasa saya, Datuk A. Samad Said lebih kerap mendapat perhatian dan sorotan orang, sama ada orang itu daripada kalangan penggiat sastera sendiri mahupun orang awam. Sorotan yang dihalakan kepadanya itu pula bukan kerana karyanya tetapi kerana tindakannya yang berprinsip.

Pada tahun 1990, diri beliau disorot dan disebut-sebut orang kerana tindakannya melancarkan Mogok Seni. Sepuluh tahun berselang, beliau melancarkan Mogok Sastera pula. Pada tahun 2009, beliau terlibat dalam perhimpunan anti-PPSMI yang “disambut” oleh pihak berkuasa dengan gas pemedih mata.

Dan yang terkini, dirinya disorot oleh pelbagai pihak kerana menggabungkan dirinya dengan Gabungan Pilihan Raya Bersih dan Adil (Bersih) bagi menuntut pilihan raya yang benar-benar bersih dan telus. Kemudian, kerana “Unggun Bersih” beliau dipanggil oleh penguatkuasa diraja untuk “menjelaskan duduk perkara yang sebenarnya” .

Bukan sedikit orang yang kurang senang, justeru mencela, menyelar, dan mempertikaikan pelibatan beliau dalam Bersih itu. Sebagai Sasterawan Negara, Datuk A. Samad tidak harus mencemari gelar itu dengan perlakuan yang antikerajaan, begitu antara lain mereka berkata.

Antara orang yang berkata itu termasuklah sasterawan sendiri (termasuk Sasterawan Negara). Persoalannya ialah, adakah keterlibatan Datuk A. Samad itu atas kapasitinya sebagai Sasterawan Negara atau sebagai insan yang bernama A. Samad Said? Adakah kerana beliau Sasterawan Negara, maka beliau tidak boleh menzahirkan prinsipnya?

Soal pihak pemerintah telah berjasa kepadanya kerana menganugerahi beliau gelar Sasterawan Negara tidak timbul langsung! Siapakah yang berjasa sebenarnya? Pemerintah atau Datuk A. Samad Said? Bukankah anugerah itu diberikan kepadanya sebagai menghargai dan mengiktiraf jasa beliau kepada masyarakat?

Samalah seperti darjah-darjah kebesaran yang diberikan kepada para Tun (Tunku Abdul Rahman Putra, Tun Haji Abdul Razak, dan lain-lain) – mereka dianugerahi darjah itu kerana jasa mereka. Dalam erti kata yang lain, yang berjasa ialah tokoh-tokoh itu, pihak yang memberikan anugerah itu hanyalah pihak yang mengiktiktiraf jasa mereka.

Jasa dan bakti ibarat mutiara – tidak memerlukan pengiktirafan nasional kerana di perlimbahan sekalipun sinarnya tetap mencerlang.

Mogok Seni Datuk A. Samad telah berjaya mengubah pandangan dan persepsi orang terhadap penulis dan seniman. Penentangan beliau dan para pendukung lain terhadap PPSMI pun menampakkan hasilnya. Kita tidak tahu lagi apakah hasil daripada keterlibatan beliau dalam Bersih ini.

Kalau tidak berjaya sekalipun, beliau harus kita puji kerana beliau merupakan insan yang paling berjaya memperlihatkan ketekalan prinsipnya.